Quincas Borba

“Deze tweede grote roman van Machado de Assis (1839-1908) staat in organisch verband met de eraan voorafgaande Posthume herinneringen van Brás Cubas.

De eerste hoofdstukken beschrijven de laatste maanden van de filosoof Quincas Borba, definiëren opnieuw diens leer van het Humanitisme en introduceren de nieuwe hoofdfiguur, de provincieschoolmeester Rubiao. Deze wordt Quincas Borba’s discipel en universeel erfgenaam, op voorwaarde dat hij zorg draagt voor zijn hond, eveneens Quincas Borba genaamd.

Het geld en de filosofie (‘aan de overwinnaar, de aardappelen!’) geven Rubiao precies de verkeerde beslissing in: willen schitteren in Rio, in de illusie nu een sterke te zijn, aan wie ‘de aardappelen’ ten deel zullen vallen. Maar Rubiao, een zwakke, die het Humanitisme niet begrepen heeft in een wereld van mensen die het maar al te goed begrijpen, is in Rio de kip met de gouden eieren. Hij wordt geplukt en geslacht door Cristiano Palha, op wiens vrouw Sofie hij verliefd wordt, en door de politicus Camacho.

Ten slotte, van geld, liefde, vrienden en verstand beroofd, is hij voor niemand meer interessant, en wordt hij geïnterneerd in een sanatorium. Mét de hond Quincas Borba, het enige dat hem nog rest, vlucht Rubiao naar zijn geboorteplaats Barbacena, waar beiden kort na elkaar serven: het Humanitisme is een cynische, dat wil zeggen hondse leer.

Quincas Borba is een studie in waanzin en in sociaal gedrag, die men leest met een stijgend gevoel van ontzetting en machteloosheid.”