Reis van Parijs naar Java

“Het beeld dat Nonoré de Balzac (1799-1850) in Reis van Parijs naar Java schetst van Nederlands-Indië heeft maar weinig gemeen met het Insulinde zoals bijvoorbeeld Multatuli dat heeft beschreven. Wat Balzac op het exotische ‘wondereiland’ Java vooral frappeert is de intensiteit: alle hartstochten zijn er gevaarlijker, alle gevoelens heviger, alle emoties overvloediger.

Hij beschrijft en becommentarieert een wondere wereld, bevolkt met onweerstaanbare, knappe Javaansen, wellustig kwinkelerende vogeltjes, apen en krokodillen en hun hoge-priesters, en begroeid met onwaarschijnlijk welriekende bloemen en uiterst giftige bomen. De Franse schrijver laat zien welke kleurrijke dromen door de romantische geesten van de negentiende eeuw werden gekoesterd omtrent het Verre Oosten. Dat weerhoudt hem er echter niet van, zich af en toe over te geven aan somtijds ironische bespiegelingen, bijvoorbeeld over het gebruik en effect van diverse stimulantia en over het leven in Parijs. Zo worden in Reis van Parijs naar Java twee beschavingen – Parijs en Java – al dan niet impliciet tegen elkaar afgezet.

Reis van Parijs naar Java, dat voor het eerst in 1832 verscheen, vertegenwoordigt de meer romantische kant van deze literaire reus. Zelf bleef Balzac, die kort daarna aan zijn romancyclus La Comedie Humaine begon, tot het eind van zijn leven erg gesteld op deze vertelling.”