Op oorlogspad in Japan

“Als scholier correspondeerde Adriaan van Dis met twee Japanse meisjes: uit nieuwsgierigheid en als daad van verzet tegen zijn uit Indië afkomstige familieleden die hem voor zijn gevoel buiten hun oorlog sloten.

Onlangs hield van Dis een lezing in Tokio en maakte voor het eerst werkelijk kennis met ‘het verboden land’. Onverwacht kwam hij in contact met veteranen, mannen die in het oude Indië aan de andere kant van de oorlog stonden en die hem hun verhaal vertelden. Leugens, gedraai, maar ook pijnlijke waarheden hoorde hij aan. De confrontatie met de vijand werd ook een confrontatie met zichzelf. Wat doen kinderen met de oorlog van hun ouders? Maken ze niet te groot wat zij na de oorlog bij gebrek aan belangstelling angstvallig klein hebben gehouden? Gaan ze met de oorlog van hun ouders aan de haal, pronken ze met een modieus slachtoffers?

Van Dis gaat de zelfspot niet uit de weg en doet op ironische wijze verslag van zijn twijfels en verwarring. Hij dwingt zijn negentigjarige moeder nu eindelijk eens de waarheid over het kamp te spreken, hij ontmoet Japanse leeftijdgenoten van wie de vaders na de capitulatie van Japan door de geallieerden in kampen te werk werden gesteld. Juist bij de zoons en dochters van de vijand herkent hij de schaamte, de schaamte van kinderen van in de oorlog beschadigde ouders.”